از تیروئید بترسید و نترسید!

از تیروئید بترسید و نترسید!
گفت وگو با دکتر آقایی، فوق تخصص غدد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ….
آیا شیوع گواتر و بیماری های تیروئیدی در ایران بیشتر از حد معمول است؟
قبل از سال ۱۳۶۸ که کارخانه های کشور شروع به یددار کردن نمک مصرفی نمایند، ایران از لحاظ مبتلایان به بیماری گواتر رتبه بالایی داشت اما بعد از مصرف فراگیر نمک یددار در ایران و رسیدن میزان مصرف ید به سطح استاندارد بهداشت جهانی، آمار کشور ما تفاوت معنی داری با دیگر کشورها ندارد و از سال ۱۳۷۵ با توجه به شاخص های سازمان بهداشت جهانی ایران بدون کمبود ید تلقی می شود.
آیا شیوع گواتر و بیماری های تیروئیدی در مناطق مختلف فرق دارد؟
ـ در ایران هم به همین صورت؛ تا قبل از توزیع سراسری نمک یددار، بیماری گواتر در استان های کوهستانی مثل کردستان و بندری مثل شمال کشور بیشتر مشاهده می شد، اما با رفع مشکل کمبود ید توزیع این بیماری ها در مناطق مختلف، تفاوت زیادی ندارد، اما به طور کلی تفاوت جنسیتی در ابتلا به نارسایی های تیروئیدی وجود دارد و خانم ها بیشتر در معرض ابتلا هستند.
تشخیص این بیماری ها چگونه است؟
ـ در بیشتر موارد تشخیص بیماری در مراحل اولیه، سخت است و راه خاصی وجود ندارد جز اینکه افراد توسط رسانه ها با علائم بیماری آشنا بشوند و با هوشیاری هنگام مشاهده برخی از این علائم حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند و دقت داشته باشند که فقط در موارد نادری بیمار تمام علائم را بروز می دهد.
آیا رژیم غذایی می تواند در ابتلا یا عدم ابتلای فرد به اختلالات تیروئیدی مؤثر باشد؟
ـ برخی مواد هستند که محققان اعتقاد دارند که مصرف بیش از حد آنها می تواند فرد را دچار اختلالات غده تیروئید کند، مثلا کلم یا بعضی میوه های مناطق استوایی؛ اما در رژیم غذایی مردم کشور ما این مساله مطرح نیست چون ما میوه و سبزیجات را حتی بسیار کمتر از حد لزوم استفاده می کنیم. پس همین قدر که مردم دقت داشته باشند نمک مصرفی شان حتما یددار باشد، احتیاط لازم را در رژیم غذایی شان برای جلوگیری از بیماری های تیروئید لحاظ کرده اند و نیازی به رژیم غذایی خاصی نیست.
آیا بیماری های تیروئیدی ارثی هستند؟
ـ در بیماری هایی مثل کم کاری یا پرکاری عامل ارثی بودن مشاهده نمی شود، اما در بعضی سرطان ها و گواترهای گره دار وراثت عامل مهمی به حساب می آید به طوری که بعد از تشخیص این بیماری در فرد توصیه می شود تمام وابستگان درجه یک بیمار مورد معاینه پزشک قرار بگیرند.
بنابراین لازم نیست که افراد قبل از ازدواج آزمایش تیروئید بدهند؟
ـ خیر، به این صورت نه لازم است و نه مرسوم؛ اما خانم هایی که قصد بچه دار شدن دارند، حتما باید از سالم بودن غده تیروئیدشان مطمئن بشوند.
چرا؟
ـ برای اینکه بدن جنین تا سه ماهگی تکامل نیافته است و جنین، مواد لازم برای رشد و تکاملش را به طور مستقیم از بدن مادر دریافت می کند تا هنگامی که ارگان های بدن خودش بتواند این مسوولیت را بر عهده بگیرد.
بنابراین جنین تا سه ماهگی هورمون های تیروئیدی را که بسیار بسیار نقش حیاتی در رشد و تکامل، به خصوص تشکیل بافت مغز دارند، از مادر دریافت می کند.در چنین شرایطی اگر مادر دچار بیماری کم کاری غده تیروئید باشد، نوزاد دچار مشکلات اساسی می شود و بسیاری از عقب افتادگی های ذهنی به دلیل همین سهل انگاری کوچک است. البته کم کار بودن تیروئید خود نوزاد هم همین اثرات مخرب را در تکامل مغزی اش می گذارد و تشخیص سریع این بیماری در نوزاد می تواند به آسانی از بروز عقب افتادگی ذهنی جلوگیری کند.
منظورتان این است که از نوزادان هم باید آزمایش تیروئید به عمل بیاید؟
ـ صد در صد. امروزه تمام نوزادان به دنیا آمده از نظر سلامتی غده تیروئید بررسی می شوند، چون اگر بخواهیم صرفا منتظر علائم بالینی بیماری باشیم ممکن است ۶ تا ۱۲ ماه طول بکشد که برای جلوگیری از عوارض آن، دیگر دیر شده است.
آیا درمان بیماری های تیروئید از گذشته تا کنون تفاوتی داشته است؟
ـ نه خیلی. ببینید خوشبختانه درمان بیماری های تیروئید بسیار آسان است و این نوع بیماری ها با خوردن دارو رفع می شود. در بعضی موارد پرکاری، عمل جراحی یا ید رادیواکتیو به تشخیص پزشک معالج تجویز می شود که معمولا به کم کاری منجر می شود، اما پزشکان ترجیح می دهند با بیماری کم کاری
روبه رو باشند تا پرکاری؛ چون به آسانی و با خوردن یک قرص در روز می توان این اختلال را کاملا کنترل کرد.
این درمان چقدر طول می کشد؟
ـ در بیشتر موارد تا آخر عمر. به خصوص در تیروئیدهای کم کار، اما گاهی بیماران دچار کم کاری موقت می شوند، مثلا کم کاری در خانم های باردار یا پس از زایمان که با خوردن مقطعی دارو برطرف می شود.
بیماران تیروئیدی چند وقت یکبار باید به پزشک مراجعه کنند؟
ـ در ابتدای تشخیص بیماری معمولا تا یکسال، پس از آن هر دو ماه یکبار باید به پزشک مراجعه کنند تا سطح هورمون های موجود در خونشان با آزمایش بررسی شود، اما وقتی مقدار دوز دارویی مورد نیازشان تثبیت شد، می توانند یک یا دو بار در سال به پزشک مراجعه کنند. البته نکته ای که خانم ها نباید هرگز فراموش کنند این است که حتما باید داروها را مصرف کنند و با قطع شدن علائم بیماری مصرف دارو را کنار نگذارند.
بیماران تیروئیدی باید چه نکاتی را در فعالیت های روزمره شان لحاظ کنند؟
ـ همانطور که گفته شد این بیماری ها به آسانی قابل کنترل هستند و بیماری که دارو مصرف می کند و در حال درمان است، کاملا مثل یک فرد سالم زندگی می کند و هیچ محدودیتی برای هیچ نوع فعالیتی ندارد بجز اینکه داروهایش را به موقع و مداوم مصرف کند.
مقالات پزشکی و بهداشتی – تهران امروز